دستان آلوده به خون: قایق پناهجویان لیبی و امپریالیسم «بشردوستانه»

یوهانس اشترن و بیل فن آوکن

برگردان: آرام نوبخت

مرگ دلخراش پناهندگان و مهاجرین آفریقا و خاورمیانه به دنبال تلاش آن ها برای رسیدن به اروپا از طریق مدیترانه، جرمی است مشهود که اتهام آن به تمامی قدرت های مهم امپریالیستی و بالاخص ایالات متحده بازمی گردد.

رئیس جمهور امریکا، باراک اوباما، و وزیر امور خارجۀ اسبق او هیلاری کلینتون- نامزد احتمالی حزب دمکرات برای انتخابات، و فردی که بعد از مرگ قذافی گفته بود «آمدیم، دیدیم، و مُرد»- کسانی هستند که دست شان تا آرنج در خون فرو رفته. آن ها فاجعۀ کنونی را با جنگ های وحشیانه برای تغییر رژیم، زیر پرچم دروغین و نخ نمای «حقوق بشر»، آغاز می کنند.

بنا به گزارش ها، روز دوشنبه دست کم سه قایق دیگر با پناهجویانی از آفریقای شمالی و خاورمیانه، در وضعیتی اضطراری قرار داشتند، به طوری که گفته می شود حداقل ۲۳ نفر دیگر غرق شده اند.

این رقم را نیز به صدها تن دیگر، شاید ۱۴۰۰ نفری اضافه کنید که طی هفتۀ گذشته در تلاش از فرط استیصال برای فرار از خشونت نظامی امریکا و متحدین اروپایی آن، از جنگ های داخلی به تحریک واشنگتن و اتحادیۀ اروپا و فقر فراگیری که با دسیسه های امپریالیسم در منطقه تشدید شده، جان خود را از دست داده اند.

روز دوشنبه، نخست وزیر ایتالیا متئو رنتسی گفت که از طرف یک قایق نجات بادی حامل ۱۰۰ تا ۱۵۰ پناهنده و قایق دیگری با تقریباً ۳۰۰ مسافر پیام های وضعیت اضطراری دریافت شده است. به گفتۀ سازمان بین المللی مهاجرت (IOM)، یکی از افراد تماس گیرنده گزارش داد که با غرق شدن یکی از کشتی ها در آب های بین المللی، ۲۰ نفر جان باخته اند.

در حادثه ای دیگر، قایقی که ظاهراً از ترکیه می آمد با صخره ای در نزدیکی جزیرۀ یونانی رودس برخورد کرد، و دست کم سه مهاجر، از جمله یک کودک جان خود را از دست دادند. فیلم منتشر شده، یک قایق چوبی را نزدیک جزیره در دریای اژه همراه با انبوهی از مردم بر روی عرشه نشان می دهد که تقلا می کنند. شاهدان عینی به ایستگاه رادیویی محلی گفتند که مردم زیادی از سوریه بودند، اما افرادی از اریتره و سومالی هم به چشم می خوردند.

واژگونی قایق های اخیر پس از مرگ نزدیک به ۹۵۰ نفر در روز یکشنبه در نتیجۀ غرق شدن کشتی حامل پناهجویانی از لیبی رخ داده است. به گزارش گارد ساحلی ایتالیا، این کشتی که کاملاً بیش از ظرفیت پر شده بود، در حدوداً ۱۳۰ مایلی ساحل لیبی واژگون شد.

یک مرد بنگلادشی بازمانده از حادثه به خبرگزاری ایتالیایی ANSA گفت: «ما مجموعاً ۹۵۰ نفر روی عرشه بودیم، از جمله ۴۰ تا ۵۰ بچه و ۲۰۰ زن» و بسیاری از افراد در انبار کشتی گیر افتادند و در چنین شرایط وحشتناکی غرق شدند. این مرد گفت که «قاچاقچیان درها را بسته بودند و نمی گذاشتند ما برویم».

بیش از ۵۰۰ نفر دیگر طی هفتۀ گذشته در دو سانحۀ واژگونی قایق هایی که در تلاش بودند از مدیترانه وارد اروپا شوند جان باختند.

از زمان آغاز سال، دست کم ۱۷۰۰ نفر حین تلاش برای مهاجرت به اروپا در مسیر انتقال جان باخته اند، یعنی ۵۰ برابر رقم دورۀ مشابه در سال قبل. به گزارش سازمان بین المللی مهاجرت، تعداد افرادی که در مسیر رسیدن به سواحل اروپا جان خود را از داده اند، بیش از ۵۰۰ درصد بین سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۴ افزایش یافت.

البته سال ۲۰۱۱، سالی بود که ایالات متحده و متحدین آن در ناتو، به خصوص فرانسه و بریتانیا، جنگ برای تغییر رژیم در لیبی را آغاز کردند، آن هم به بهانۀ واهی پیشگیری از قتل عام به دست حکومت معمر قذافی در بنغازی.

این مأموریت «بشردوستانه»، کارزار بمباران شش ماهۀ امریکا و ناتو را آغاز کرد که طی آن دست کم ۱۰ برابر بیش تر از رقم کشته شدگان در نبردهای پراکنده میان ارتش دولت و شورشیان مسلح تا پیش از این، کشته برجای گذاشت. این مداخلۀ امپریالیستی ضمن استفاده از شبه نظامیان اسلام گرای وابسته به القاعده به عنوان نیروی زمینی نیابتی خود، لیبی را در ویرانی و هرج و مرج هر دم فزاینده رها کرد.

نزدیک به دو میلیون پناهندۀ لیبیایی- بیش از یک چهارم جمعیت- وادار شده اند که برای فرار از جنگ داخلی بی پایان میان شبه نظامیان اسلامگرای رقیب و دو حکومت رقیب- یکی در طرابلس و دیگری در شهر شرقی طبرق- به سوی تونس بگریزند. به گزارش وب سایت «Libya Body Count»، تنها از زمان آغاز سال ۲۰۱۴، یعنی سه سال پس از مداخلۀ امریکا و ناتو، حدوداً ۳۵۰۰ نفر کشته شده اند.

تشدید بربریت در لیبی، شامل اعدام های گسترده نیز بوده است. آخرین مورد که طی ویدیویی از سوی دولت اسلامی عراق و سوریه (داعش) منتشر و علنی شد، اعدام نزدیک به ۳۰ مهاجر اتیوپی را به نمایش می گذاشت. این مورد اخیر کم تر از دو ماه بعد از گردن زدن ۲۱ مسیحی قبطی مصر به دست داعش- که شهر بندری شرقی لیبی یعنی «درنه» را علاوه بر بخش هایی از شهر «سِرت» به تصرف خود در آورده است- رخ داد.

تا پیش از جنگ امریکا و ناتو برای تغییر رژیم چنین سطحی از کشتار فرقه ای در لیبی سابقه نداشت، و به همین دلیل هم شبه نظامیان اسلامگرای وابسته به القاعده نیز چیزی بیش از یک نیروی حاشیه ای نبودند. این عناصر بعد از تصمیم قدرت های امپریالیستی به سرنگونی و قتل قذافی و تجاوزی جدید به لیبی بود که چنین با تجهیزات نیروی هوایی قدرت گرفتند، و مسلح و پشتیانی شدند.

پیامدهای فاجعه بار این مداخلۀ نئواستعماری و غارتگرانه اکنون غیرقابل انکار هستند. این تهاجم تنها یکی از جنگ ها و مداخلات رو به رشد امپریالیستی در منطقۀ نفت خیز خاورمیانه و شمال آفریقا است که کل جوامع را ویران و میلیون ها نفر را به پناهنده تبدیل کرده است؛ از جمله جنگ های عراق، سوریه و اکنون یمن، به همراه مداخلات نیروهای امپریالیستی و کارگزاران منطقه ای آن ها در مالی، سومالی و سودان.

به گفتۀ سازمان عفو بین الملل، تشدید تنازعات در آفریقا و خاورمیانه «منجر به بزرگ ترین فاجعۀ پناهندگی از زمان جنگ جهانی دوم شده است». این سازمان تخمین می زند که در سال گذشته، ۵۷ میلیون نفر در جهان مجبور به فرار از کشورهای خود شده اند، رقمی که نسبت به سال ۲۰۱۲، شش میلیون افزایش یافته است.

مطبوعات امریکا، تحت هدایت نیویورک تایمز، از پناهندگانی می نویسند که از فقر و خشونت در خاورمیانه و شمال آفریقا می گریزند، بدون حتی اشاره ای به اقدامات ایالات متحده و متحدین اروپایی که موجبات این فاجعۀ انسانی را به بار آورده است. آن چه در دریای مدیترانه رخ داد نشان از نه یک تراژدی، که جنایت جنگی امپریالیستی دارد.

۲۱ آوریل ۲۰۱۵